Thương mại điện tử, những nguy cơ tiềm ẩn

Ngày 30.6, toà Thương mại Paris (Pháp) đã ra bản án sơ thẩm tuyên phạt trang thông tin điện tử bán đấu giá trực tiếp hàng đầu thế giới eBay. Từ câu chuyện này, có thể thấy bên cạnh những tiện ích, internet cũng đặt ra những thách thức mà các thể chế, chính quyền, các doanh nghiệp, cá nhân đều phải đối mặt và tìm cách chung sống hoặc vượt qua

Khoản tiền bồi thường lên tới hơn 38 triệu euro về các hành vi vi phạm sở hữu trí tuệ, gây tổn hại về danh tiếng/hình ảnh, tinh thần/nhân thân và thực thi các hoạt động thương mại bất hợp pháp đối với các nguyên đơn thuộc tập đoàn Louis Vuitton Moet Hennessy.

EBay Inc và eBay International AG là các doanh nghiệp quản lý website bán đấu giá trực tuyến rất nổi tiếng là eBay.com và các trang eBay với đuôi tên miền ở nhiều quốc gia khác nhau. Hoạt động đem lại nguồn thu chính của eBay chính là thu một phần phí từ các giao dịch thực hiện trên website eBay và tiền quảng cáo.

Nhìn tiền lệ

Các nguyên đơn nhận thấy eBay đã cho phép những cá nhân/tổ chức khác nhau đăng quảng cáo để bán trên website của eBay nhiều sản phẩm mang các nhãn hiệu khác nhau của họ… mà các sản phẩm này sau đó được xác định là giả mạo. eBay còn cho phép bán các sản phẩm nước hoa nhãn hiệu Christian Dior, Guerlain, Givenchy, Kenzo mà theo quy định chúng chỉ được bán tại các cửa hàng thuộc hệ thống và có sự đồng ý của các nguyên đơn.

Các nguyên đơn đã kiện eBay về hành vi vi phạm nhãn hiệu của mình, trợ giúp và khuyến khích các hành vi vi phạm xảy ra cũng như không có các biện pháp thích hợp để loại bỏ và ngăn chặn các hành vi vi phạm, và cuối cùng là vi phạm luật thương mại liên quan đến bán hàng trong hệ thống.

Trước khi tuyên án với mức bồi thường kỷ lục trên, toà đã nhận định: i) eBay có vai trò tích cực trong việc cung cấp các dịch vụ, kỹ thuật cần thiết cho các giao dịch trên trang web của eBay; ii) eBay có thu phí từ những giao dịch có liên quan đến các nhãn hiệu giả mạo; iii) eBay đã không có các biện pháp cần thiết nhằm ngăn chặn và loại bỏ các hành vi vi phạm xảy ra trên website của mình và; iv) eBay cho phép bán các hàng hoá chỉ được bán trong hệ thống của chủ sở hữu theo luật thương mại.

Cần cẩn trọng

Vụ kiện xảy ra ở nước Pháp tuy xa về mặt địa lý so với Việt Nam nhưng thật ra rất gần về khía cạnh vụ việc. Mạng giao dịch của eBay tại Việt Nam (www.ebay.vn) đã được khởi động hơn một năm. Ngày càng nhiều doanh nghiệp Việt Nam lấy mạng internet làm nền tảng để triển khai hoạt động kinh doanh của mình như trang web http://chodientu.vn (vừa có sự hợp tác với eBay), các trang mua bán trên mạng, các mục rao vặt trên các tờ báo điện tử...

Rất có thể doanh nghiệp trong nước sẽ bị kiện ở nước ngoài. Đơn cử kịch bản đơn giản: một doanh nghiệp sẽ bị kiện tại Pháp vì lý do cho phép đăng quảng cáo/cho đấu giá để bán một sản phẩm vi phạm nhãn hiệu tại Pháp (mặc dù sản phẩm đó sử dụng nhãn hiệu đã được bảo hộ ở Việt Nam), toà án Pháp có thể sẽ tuyên bố có thẩm quyền vì có rất nhiều công dân Pháp như người Pháp gốc Việt sẽ mua bán trên trang web này.

Một website dù máy chủ đặt ở đâu thì nó đều có nguy cơ phải chịu sự điều chỉnh của pháp luật rất nhiều nước nếu website đó có chút gì liên quan đến quốc gia đó, ví dụ có khách hàng ở quốc gia có liên quan, sử dụng ngôn ngữ của nước sở tại... Trong trường hợp của eBay, dù đã có nhiều tranh luận rằng máy chủ đặt ở Mỹ hay trang web sử dụng tiếng Anh nhưng toà án Pháp vẫn tuyên bố mình có thẩm quyền vì có người mua là công dân nước mình.

Tại Việt Nam, khung pháp lý liên quan đến hoạt động thương mại điện tử cũng đã ra đời như luật Giao dịch điện tử, luật Công nghệ thông tin, các nghị định hướng dẫn... Các văn bản này đều có đề cập đến vấn đề bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và các quyền khác trên internet nhưng còn giới hạn ở quy định chung và mang tính nguyên tắc. Trong khi

Có lẽ lời khuyên tốt nhất dành cho các doanh nghiệp là hãy tìm hiểu thật kỹ pháp luật không chỉ ở trong nước mà còn cả ở nước ngoài, nhất là những nơi mà việc kinh doanh thông qua internet của mình hướng tới và trong mọi trường hợp lời khuyên từ các chuyên gia trong lĩnh vực luôn là không thể thiếu.

(Thạc sĩ Lê Xuân Lộc - Vietnambranding)